چارسوق لارستان | علی رضاپور: برای دیدن کاروانسرای تاریخی مربط، راهی شهرستان اوز در جنوب استان فارس شدیم؛ بنایی تاریخی در منطقه مربط، نزدیک روستای کهنه اوز. این کاروانسرا که گفته می‌شود در دوره قاجاریه و احتمالا در اواخر قرن نوزدهم ساخته شده، توسط حاج محمد هادی کرامتی احداث شده است (پایگاه اطلاع‌رسانی مربوطی) و در مسیرهای قدیمی ارتباطی بین بیدشهر، لار و شرفویه قرار دارد.
کاروانسرا در مختصات جغرافیایی ۲۷٫۸۸۹۲۸۹ عرض شمالی و ۵۴٫۱۰۴۴۱۸ طول شرقی، در نزدیکی روستای کهنه واقع شده است. فاصله تقریبی آن تا شهرهای: لار 58 کیلومتر، گراش 38 کیلومتر و اوز 20 کیلومتر است.
برای رسیدن به این کاروانسرا، باید از روستای کهنه حدود 10 کیلومتر به سمت شرق این روستا حرکت کرد. مسیر خاکی بوده و در طول راه، چشم‌انداز زیبای دامنه‌های کوه در سمت چپ آن به چشم می‌خورد. به دلیل ناهمواری مسیر و نبود تابلوهای راهنمایی، یافتن مسیر دقیق مستلزم پرس‌وجو از اهالی محلی است. محوطه اطراف کاروانسرا را نخلستان‌ها و دامداری‌هایی فرا گرفته‌اند. این نخلستان‌ها و دامداری‌ها بخش مهمی از زندگی روزمره مردم محلی را تشکیل می‌دهند.
ساختمان کاروانسرا با مصالحی مانند سنگ، گچ و ساروج ساخته شده و شامل حیاط مرکزی، حجره‌هایی در اطراف و سقف‌هایی با گنبدهای نیم‌کره‌ای است. ورودی اصلی به سمت مغرب و رو به روستای کهنه قرار دارد و در نزدیکی آن آرامگاه شاه قطب‌الدین واقع شده است. متأسفانه، در محل هیچ تابلویی برای معرفی بنا وجود ندارد که این امر، بازدید را برای گردشگران و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی دشوار می‌سازد.
وضعیت فعلی بنا نشان‌دهنده آسیب‌هایی است که طی سال‌ها به آن وارد شده است. کتیبه سردر بنا شکسته و بخش قابل توجهی از آن از بین رفته و امکان خواندن کامل آن وجود ندارد. برخی گنبدهای سقف‌ها دچار آسیب و تخریب شده‌اند و دو آب‌انبار اطراف کاروانسرا نیز وضعیت مطلوبی ندارند؛ دیواره‌های آن ترک‌خورده و در بخشی از آن تخریب دیده می‌شود. مصالح تخریب‌شده از خود بنا در بخش‌هایی از کاروانسرا به چشم می خورد که نمایانگر فرسودگی بنا و نیاز شدید به مرمت است.
اما ساختار کلی و کاروانسرایی این بنا همچنان پابرجاست و زیبایی معماری و توجه به جزییات در بخش های مختلف کاروانسرا همچنان مشهود است. استفاده از مصالح بومی و توجه به ویژگی های معماری منطقه و هم مسیری با روستای کهنه کهن، اهمیت تاریخی کاروانسرایی مربط را در تاریخ منطقه نمایان می کند. گرچه اطلاعات تاریخی از کاروانسرای مربط در منابع تاریخی و کتاب های تالیف شده نویسندگان منطقه بسیار محدود است و یا نگارنده به آن دست نیافته است.
کاروانسرای مربط تاکنون در فهرست آثار ملی ایران ثبت نشده است؛ اگرچه اهمیت تاریخی و معماری بالایی دارد و پیشنهاد می‌شود مسئولان میراث فرهنگی شهرستان اوز و استان فارس، اقدامات لازم را برای ثبت این اثر ارزشمند انجام دهند. این اقدام می‌تواند به حفاظت بهتر از بنا و معرفی آن به گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ منطقه کمک شایانی کند.
دیدگاه خود را بنویسید