چارسوق لارستان| احمد نبی زاده: همین هفته پیش بود که در جمعی خانوادگی صحبت از کار شایسته شهرداری لار برای بهسازی باغ ملی (شهرقدیم) و تعمیر و نصب روشنایی های آن داشتیم که موجب شده علاوه بر بهبود نمای شهری در شب های بی رمق شهرقدیم، امنیت بیشتری در این محله به وجود بیاید.

در این که شهرداری شهر ما بسیار فعال است و سوای پاکیزگی و زیبایی شهر، در فعالیت های فرهنگی و ورزشی هم مشارکت دارد جای قدردانی، خوشحالی و امیدواری دارد، اما گاهی به نظر می رسد، در تعریف و اجرای برخی از آلمان ها بصورت شتابزده عمل شده است که می توان با ایجاد کمیته های مشورتی از تکرار این گونه طرح ها جلوگیری نمود.

در ماه ها و روزهای اخیر چند اِلِمان (سازه) شهری از سوی شهرداری لار با هدف زیباسازی و نورپردازی نصب و بهره برداری شده که در محافل و گفتگوهای خصوصی تر ما همیشه مورد نقد بوده و هست؛ چرا که با توجه به هزینه های صرف شده برای اجرای این سازه ها، نه از لحاظ ایده و نه از لحاظ زیبایی چندان جذابیتی ندارد و برعکس عدم تناسبش با محیطی که در آن قرار گرفته بیشتر به چشم می آید.

سعی دارم در یادداشت پیش رو چند نمونه از این سازه ها را به طور خلاصه بررسی کنم شاید برای اجرای طرح های بعدی تاثیرگذار باشد:

1- اِلِمان حجمی نام محلات شهرقدیم:

قطعاً حفظ و زنده نگه داشتن نام محلات در بافت تاریخی شهر ایده خوب و قابل تحسینی است، اما با توجه به آنچه اکنون اجرا شده ذکر چند نکته ضروری است:

  • آیا بهتر نبود این حجم ها به شکلی طراحی می شد که در ساعات شب هم دید کافی داشت؟
  • آیا بهتر نبود برای فضای خالی بخش میانی اِلِمان فکری می شد یا حداقل در محلی نصب می شد که از زاویه دید مخاطب توجیهی داشته باشد؟ مثلا قابی می شد برای یکی از آثار تاریخی هر محله (نه اینکه بدون توجه به آنچه از این پنجره پیداست و هرجا با هر زاویه ای شد نصب کنیم!)
  • آیا بهتر نبود این اِلِمان ها در ابتدای یک گذرِ تاریخیِ بهسازی شده (که مسیر پیاده روی هم باشد) قرار می گرفت؟ که البته نیاز بود پیش از این بهسازی گذرها انجام می شد!

2- کمان نوری ورودی شهر:

زیباسازی ورودی شهر لار از سمت شهرقدیم مسأله ای است که هم شهرداری ها در ادوار مختلف و هم مردم و هنرمندان شهر دغدغه آن را داشته و دارند اما تا زمانی که طرح و ایده جامعی برای بهبود وضعیت ورودی شهر نباشد، هزینه های هنگفت برای نصب نور و فضاسازی های موقت بیهوده به نظر می رسد.

اگر اخیراً شب هنگام از مسیر ورودی شیراز به سمت لار (ورودی شهرقدیم) گذر کرده باشید، تعداد زیادی به اصطلاح کمان نوری با هزینه ای بالغ بر 12 میلیارد ریال طبق اعلام روابط عمومی شهرداری لار، نصب شده که از لحاظ زیبایی با آن پایه های قطور و وضعیتی که در آن قرار گرفته است، شاید تفاوت خاصی با نورهای رنگی استراحتگاه های بین راهی نداشته باشد!

این در حالی است که همین مبلغ می تواند موجب پیشرفت و سرعت بخشی خیلی از پروژه های ناتمام و ضروری همچون ترمیم جداره ها و مسیرهای گذر بافت تاریخی شهر باشد.

یادآوری می کنم که نصب چراغ های رنگی و زیباسازی موقت ورودی شهر در حال حاضر ضروری نیست و بهتر است شهرداری لار به کمک اداره کل راه و شهرسازی لارستان و شنیدن نظر صاحب نظران و متخصصان این حوزه به فکر طرحی جامع و اصولی برای این مسیر مهم و پر ترافیک در نظر داشته باشد.

3- تونل نور پیاده راه مجتمع هلال:

این یکی را به احتمال زیاد در روزهای اخیر دیده اید و شاید ذوق زده هم شده باشید! اما به قول معروف حرص ما را که حسابی در آورد! و بدتر هم شد وقتی در برخی صفحات پر مخاطب مجازی از این اجرای ضعیف با عنوان نورپردازی خلاق، زیبا و چشم نواز! یاد می کردند. کافی است یک جستجوی ساده در اینترنت داشته باشید و ببینید در شهرها یا کشورهای دیگر چیزی به اسم «تونل نور» را چگونه اجرا کرده اند. مثلا تونل نور جنب ارگ کریم خان شیراز یا خیابان بهشتی نژاد اصفهان که از قابل قبول ترین مسیرهای نورپردازی شده از لحاظ زیبایی و موقعیت قرارگیری هستند و مهم تر آن که از لحاظ هزینه اجرا تفاوت چندانی با تونل نور فعلی پیاده راه مجتمع هلال ندارد.

تونل نور اصفهان

تونل نور شیراز

تونل نور 50 متری شهر ما، گذشته از تکراری بودن فرم و ترکیب آن (که مثلا از نمونه هایی مثل تونل نور خیابان دانشگاه بندرعباس کپی شده است)، نه در محل مناسب و صحیحی نصب شده و نه کیفیت اجرای خوبی نسبت به نمونه مشابه دارد. علاوه بر این کاربری یکی از عابرگذرهای متفاوت و قابل قبول شهر لار را هم مختل کرده است! 

از چند سال قبل با اقدام خلاقانه «گروه معماری فرادید» و پیگیری های «مهندس علی اکبر خودمهر»، در عابرگذر جلوی مجتمع هلال مجسمه هایی که مشخص است با وسواس و دقت خاصی طراحی و اجرا شده، فضای متفاوت و جالبی ایجاد کرده اما متاسفانه مجری این سازه نوری جدید، بدون توجه و با بی دقتی، حضور مجسمه ها را نادیده گرفته است! سوال اینجاست که مگر نمای محوطه و پیاده روی جلوی مجتمع هلال چه نازیبایی داشت که لازم بود این تونل نوری آنجا نصب شود؟!

نکته مهم و قابل توجه دیگر در مورد این سازه ی ناسازگار، بی توجهی به عرض کم پیاده رو و دشواری عبور و مرور است؛ به نحوی که اگر چند نفر مشغول عکس گرفتن با نورهای رنگی باشند، سایر عابرین پیاده باید مسیر دیگری را برای عبور انتخاب کنند. در صورتی که در نمونه های اجرا شده مشابه می بینیم که یک پیاده راه عریض یا موقعیتی انتخاب شده که عابر بتواند از اطراف این قبیل سازه ها حرکت کند یا اینکه فضای داخلی تونل نور عریض تر در نظر گرفته شده که مانع عبور همزمان نشود!

اما آخرین موردی که لازم بود هنگام تصمیم گیری و اجرا به آن دقت می شد، شرایط نوری محیط اطراف این قبیل اِلِمان هاست که معمولاً نقاطی از شهر انتخاب می شوند که نور محیطی کمتری در اطراف آن باشد تا تغییرات رنگی و حرکت های تعریف شده تونل نور به چشم بیاید و جذابیت بصری ایجاد کند. در صورتی که این نقطه از شهر جدید در زمان فعال بودن شهر و رفت و آمد شهروندان، توسط روشنایی هایی که در نمای ساختمان مجتمع هلال، سر در مغازه های کسبه اطراف، روشنایی بولوار دانشجو و میدان فرمانداری هستند احاطه شده و تغییرات رنگی تونل نور اصلا به چشم نمی آید. در ساعات پایانی شب که نورهای محیط کم می شوند هم دیگر عابر پیاده ای نیست که از آنجا عبور کند!

برای طولانی نشدن یادداشت، دیگر از اِلِمان نخل و برکه عنوان شهر لار که قبل از ورودی شهر نصب شده است (و جای نخل منطقه جنوب تصویری شبیه درخت نارگیل استفاده شده!) چشم پوشی می کنم.

از مسئولین تصمیم گیرنده در حوزه زیباسازی انتظار می رود، قبل از تعریف طرح و اجرای آن، با افراد حرفه ای و متخصصین مشورت داشته و علاوه بر بررسی بیشتر صلاحیت مجریان و پیمانکاران، رویکرد قابل توجهی به استفاده از عناصر بومی و متناسب با فضا و اقلیم شهر لار داشته باشند تا بتوان از سرمایه های مالی شهرداری استفاده بهینه تری کرد.