محمد صابریزاد: در عصری که رسانه با سرعت به سمت تبدیل شدن به مفهومی انتزاعی و چندپاره میرود—گاه ابزار قدرت، گاه بازوی سکولار سرمایه، و گاه انبوههای از دادههای بیروح—دورهمیِ اهالی رسانه و خبرنگاران، یک ضرورت حرفهای است. این گردهماییها، در حکم ضد روایتِ جهانِ اتمیزهشدهٔ امروز، یادآور میشوند که رسانه در بنیاد خود، زاده گفتوگو، نقد جمعی و همبستگیِ پیشاحرفهای است.
علم میگوید شبکههای انسانی، کیفیت محتوا را متعالی میکنند. مطالعات جامعهشناسی رسانه (ر.ک: مقاله قدرت پیوندهای ضعیف؛ مارک گرانو وتر) نشان میدهد که تعاملات غیررسمیِ خبرنگاران، کاتالیزور خلق ایدههای نو است. مطابق تحقیقات، وقتی خبرنگاران در فضایی فارغ از فشار ددلاینها و سانسورهای نانوشته دور هم جمع میشوند، میتواند منجر به تولد «خرد جمعی» شود. (جیمز سوروویکی، خرد جمعی، ۲۰۰۴، ترجمه احمد اکبری)
حتی برخی فیلسوفان مثل هابرماس با تکیه بر نظریه «فضای عمومی» تأکید میکنند که رسانههای فاقد پشتوانهی گفتوگوی حضوری و منفک از تعاملات چهرهبهچهره، نهایتا به ابزارهای یکسویه هژمونی سیاسی بدل میشوند.
با این نگاه، دورهمی اهالی رسانه، -یا به تعبیر آلوین زلیزر، «اجتماعات تفسیری»- سنگرهای مقاومت در برابر الگوریتمهایی هستند که خبر را به کالایی مصرفشدنی و زودگذر تقلیل میدهد. اینجا است که پرسش کلاسیک بازمیگردد: «آیا رسالت رسانه، انعکاس واقعیت است یا ساختن آن؟ و آیا رسانهها آیینهاند یا معماری؟ و...». پرسشی که تنها در جمعِ همصنفان میتواند عمق یابد و پاسخی که تنها در گفتمان جمعیِ کنشگران رسانهای میتواند ابعاد اپیستمولوژیک بیابد.
به هر حال خبرنگاران -به عنوان سرپنجه روایت و رسانه- نیازمند همان حسی هستند که نویسندگان در کافههای ادبی قرن بیستم تجربه میکردند: احساس تعلق به حلقهای که در آن، کلمات پیش از آنکه ابزار باشند، وجدان افراد هستند که تا حد زیادی تحت تأثیر وجدان جمع شکل میگیرد و حس تعلق به جامعه و همافزایی اجتماعی هم از عناصر کلیدی آن است. در مقابل اما انزوای حرفهای خبرنگاران، منجر به افزایش خطاهای تحلیلی و افت کیفیت محتوا خواهد شد. لذا این گردهماییها، واکسنی هستند علیه بیماریِ تکصدایی و بیصدایی که در برخی رسانههای امروز رخنه کرده و اینجا است که میتوان گفت: رسانه، قبل از آنکه پلتفرم باشد، انسانی است که در میانهٔ همکلامی دیگران معنا مییابد.
باشد که ادامه یابد...

به بهانه گردهمایی خبرنگاران منطقه و پاسداشت مفهوم گمشده «حلقه رسانه»
طراحی و اجرا: موسسه چارسوق لارستان
دیدگاه خود را بنویسید